Gavrilo doodde Aylan

Gavrilo Princip en Aylan Kurdi zijn iconische typen die een tijdsbeeld markeren en in zekere zin is de Bosnisch-Servische Gavrilo verantwoordelijk voor de dood van het Syrische jongetje Aylan.

Na de Frans-Pruisische oorlog die gewonnen werd door de Duitsers profileerden nationalistische krachten zich in Europa, een wankel evenwicht ontstond. Gavrilo stak het lont in het kruitvat door Frans Ferdinand, troonopvolger in het Habsburgse Rijk, te vermoorden. Dit leidde in zeer korte tijd tot de Grote Oorlog, ook wel Wereldoorlog en later Eerste Wereldoorlog genoemd. Ook leidde deze moord tot een lange rij van oorlogsmisdadigers. En de val van het Ottomaanse Rijk.

De Centralen onder leiding van Duitsland delfden het onderspit tegen de Geallieerden. Tientallen miljoenen mensen verloren hun leven. Het Verdrag van Versailles werd als vernederend ervaren door vele Duitsers, zeker door de jonge korporaal Adolf Hitler, die heldhaftig had gevochten. Zijn mislukte coupe in 1923 om de Weimarrepubliek omver te werpen mislukte en deed hem belanden in kasteel Landsberg waar hij als gevangene zijn Mein Kampf schreef. Hierin beschreef hij joden en bolsjewieken als untermenschen. Via, laten we zeggen min of meer legale, politieke middelen kwam zijn NSDAP uiteindelijk in 1933 aan de macht en werd Hitler Bondskanselier van Duitsland. Al snel werd hij der Führer, alleenheerser van Nazi-Duitsland. Hij annexeerde landen en stortte de wereld in haar tweede wereldoorlog. Naast de tientallen miljoenen soldaten en burgers die hierin zijn omgekomen, vermoord, zijn 6 miljoen joden systematisch vermoord, velen vergast.  

Al voor de oorlog maar zeker na de Holocaust, zochten overlevende joden, niet erg welkom meer in Europa, hun heil in Palestina. Dat was weer een Brits mandaat waar veel Arabieren, Palestijnen, woonden. Na de Eerste Wereldoorlog viel een deel van het Ottomaanse Rijk, een verliezend rijk, aan de geallieerden koloniale machten ten prooi. De joden moesten voor een stukje eigen land op deze wereld vechten. Zowel tegen de Engelsen als tegen de Arabieren. Uiteindelijk werd hun een onafhankelijke staat gegund door de Verenigde Naties. Het probleem van de Palestijnen werd, tot op de dag van vandaag, niet opgelost. Na de Tweede Wereldoorlog was het snel gedaan met meerdere westerse mandaten en protectoraten in het Midden Oosten. Zo werd Syrië verlost van de Fransen en Israël en Egypte van de Engelsen. De Irakezen vochten zichzelf onafhankelijk van de Engelsen. In Syrië en Irak zorgden de westerse mogendheden bij hun vertrek ervoor dat minderheden de landen bestuurden. Dat waren de Alewieten (een Sji’itische denominatie) in Syrië en de Soennieten in Irak.

Deze minderheden werd weinig door de voormalige koloniale machten in de weg gelegd waardoor ze zich ontwikkelden als repressieve regimes, met als bekende protagonisten Saddam Hussein en Hafez al-Assad. Vanwege de olie in Irak had de nieuwe olieslurpende wereldmacht Amerika nauwe betrekkingen met dat land aangeknoopt. Dat vonden zij te meer belangrijk ten tijde van de slachtpartijen met buurland Iran van 1980 – 1988, de Eerste Golfoorlog. Iran werd na Khomeini Public State Enemy Number One. Na die oorlog, als ware het de Eerste Wereldoorlog, had niemand echt gewonnen en ging Saddam op zoek naar prestigewinst en viel in 1990 het kleine oliestaatje Koeweit binnen, de Tweede Golfoorlog. De wereld, de westerse wereld en enkele Arabische landen, was ontzet, Amerika voorop. In Koeweit was en is ook olie te halen. En Saddam Hussein had teveel vijanden gemaakt. Dus versloeg een nieuw geallieerd leger Irak maar weigerde Amerika Saddam Hussein van de troon te stoten. Irak had in hun optiek nog een rol om de Sji’ieten in Irak en Iran in het gareel te houden. Het gevolg waren de slachtpartijen onder de Koerden en de Sji’ieten. Saddam Hussein verwerd tot een nog grotere tiran dan hij al was.

In het min of meer geïsoleerde Syrië groeide eveneens de tirannieke houding van leider Assad. Opstanden, zoals van bijvoorbeeld de Soennieten in Hama sloeg hij zeer bloedig neer. En zin leger deed actief mee aan de apocalyptische burgeroorlog in het door de Fransen gecreëerde staatje Libanon.

De Tweede Wereldoorlog ging over in de Koude Oorlog en nadat het voortbestaan van de wereld tijdens de Cubacrisis door het oog van de naald was gekropen, kabbelde die twist in alle heftige koelte door. De Sovjets vochten bijvoorbeeld in Afghanistan om daar een communistisch gezind regime te ondersteunen en de Amerikanen steunden hun opponenten, de vrijheidstrijders, de mujahideen. Osama bin Laden was een van die strijders. Nadat de Sovjets de Koude Oorlog in 1989 opgaven bleef er één wereldmacht over die zich over het gehele mondiale speelveld manoeuvreerde. De mujahideen, islamitische strijders, manifesteerden zich op fundamentalistische wijze in de vorm van de Taliban, en zetten zich af tegen de invloedssfeer, de Amerikanisering van hun land en later de hele regio en het liefst de hele wereld. Vooral het door Osama bin Laden in 1988 opgerichte al-Qaida streefde die laatste twee doelstellingen na.

Na enkele bloedige preludes was daar dan 9/11. Amerika sloeg hard terug en viel snel Afghanistan binnen. George Bush JR deed het niet slecht want de Taliban werd snel verslagen, zo leek het. Geopolitiek denkend, vijand Iran ligt tussen Afghanistan en Irak in, beschuldigde hij Irak van het bezitten van massa vernietigingswapens. Tevens wilde junior de klus van zijn vader na de Tweede Golfoorlog afmaken. In 2003 stootte Amerika middels de Coalition of the Willing de tiran van de troon. En die vernietigende wapens zijn overigens nooit aangetroffen. De overwinnaars hadden echter geen realistisch plan voor na de overwinning. De soennitische minderheid werd aan haar lot overgelaten en was nu de gebeten hond. Al-Qaida vond hier gewillige bondgenoten om als kanonnenvoer te gebruiken in hun heilige strijd die nu meer leek op een guerrillastrijd en in alle bloedigheid doorging.

Landen als Syrië maar ook Egypte en Libië met enigszins vergelijkbare koloniale- en post-eerste- en tweede-wereldoorlog verleden, zagen hun burgers ook meer verlangen naar verzet tegen Amerika, het westen maar ook tegen hen zelf. Voor het westen waren de brute alleenheersers doorzichtig, voorspelbaar en goed te bespelen en te paaien. Hun burgers hadden er genoeg van, ze wilden de Islam want de tirannen waren volgens hen ongelovigen. Dan was er nog een min of meer naïeve stroming, de internetjeugd, die geloofde in vredige vrijheid. Zodoende ontstond de Arabische Lente die tot chaos in al die landen ging leiden. Nog extremere groepen zoals Islamitische Staat (IS) die het stokje van al-Qaida nog barbaarser overnam, vonden in de nog intensere strijd, nog meer extremistische volgers. En Internet incorporeerden zij, zoals al-Qaida nooit had gekund.

Irakezen vluchtten al langer weg uit hun land, al ten tijde van Saddam Hussein in de jaren ’80 en ’90 maar zeker na 2003. In Syrië ging de bevolking zich vanaf 2011 tegen Assad roeren wat tot een catastrofale oorlog leidde. Hierin gedijt de extremistische groep IS als geen ander. Het geweld houdt niet op. De Syriërs zien geen einde meer van de oorlog waardoor ze nu, in 2015, en masse niet meer alleen naar de buurlanden vluchten maar op meer langere termijn denken en vluchten naar Europa.

Aylan Kurdi weet van dit alles niets en zal het ook nooit weten. Hij was drie jaar en wist niets van al die stomme oorlogen die ik met hoofdletters heb geschreven. Spelen was waarschijnlijk, dat hoop ik althans, het belangrijkste doel in zijn leven. Met zijn moeder en broertje was hij gevlucht uit Korbani waar IS in gevecht was/is met de Koerden. Hij was op weg naar Europa om daar verder te kunnen spelen, Spelen kun je immers overal en mama was er toch ook. Hij kwam niet verder dan het strand van Bodrum.

Als Gavrilo nu eens niet Frans Ferdinand had vermoord? Had Aylan dan niet bestaan, of misschien had hij geleefd?